Ja, ik begrijp dat de titel uitleg nodig heeft. Het is een bijzondere bezigheid. Met een opmerkelijke collectie. Eentje die u alleen in de krochten van het internet zult vinden. Maar ik ben één van hen, dat clubje Nederlanders met een niche-hobby. In dit geval, het verzamelen van headlines op teletekstpagina 101 die volledig in hoofdletters staan. 

Ik zal u uitleggen hoe dit werkt. 

Teletekst, hoofdletters

Wanneer een nieuwsbericht zo heet is als de binnenkant van een opgewarmde crematoriumoven, en het is belangrijk genoeg volgens de NOS-redactie, kunt u op pagina 101 van teletekst, de nieuwsberichten-pagina, een zin met louter hoofdletters tegenkomen. Zo was op 24 maart 2016 midden op de dag te lezen:

JOHAN CRUIJFF (68) OVERLEDEN

Op 6 mei 2002:

PIM FORTUYN DOODGESCHOTEN

En na de verkiezing van paus Benedictus XVI in 2004:

WITTE ROOK EN KLOKKEN: NIEUWE PAUS…. 

En van dit soort koppen, heb ik een verzameling aangelegd.

Teletekst = cult

 Graag benadruk ik nog even de een-na-laatste zin van de inleiding. Teletekstkoppen in hoofdletters. Dit, is een absolute voorwaarde. Geen discussie mogelijk. Dus, geen verzameling van chocoladeletters op de voorpagina van een krant(je), geen BREKEND-tweets, geen schrijfsel van een amateurjournalist die eerder ter plaatse is dan alle nieuwsdiensten bij elkaar. Nee, Teletekst. Pagina 101. Hoofdletters. Zonder uitzondering, de bovenste regel.

Waarom? Teletekst is cult. En eerlijk, van nature het fijnste medium om nieuws tot je te nemen. Vind ik. Overzichtelijk, kort, zonder poespas. Ik zou zeggen: probeer het eens. Echt. 

Gebruikt u nooit Teletekst? Dan bent u mogelijk te jong. Althans, na 2000 geboren. Vooruit, enkele weetjes over teletekst:

• Het eerste land dat een teletekst had, was Groot-Brittannië (BBC). Het heette Ceefax, een verbastering van ‘see facts’.
• De Nederlandse teletekst was aanvankelijk bedoeld als sec ondertiteling (pagina 888).
• De Belgische publieke omroep, de BRT, heeft zijn teletekst al in 2016 afgeschaft.
• Rond Kerst is op pagina 101 een afbeelding te zien.

En, is het opgevallen dat de NOS-teletekst na elke zin géén spatie gebruikt?

Analoge tijdperk

Vroeger was een teletekst-headline vastleggen veel moeilijker. Een uitleg hoe dit in zijn werk ging. 

Om te beginnen moest je nieuws actiever tot je nemen. Internet was er niet of nauwelijks, stond in de kinderschoenen. Geen push-berichten, geen feeds, geen social media. Tijdperk van lineaire tv.

Kortom, je was veel afhankelijker van de journaals op gezette tijden. Dáár kwam je pas echt dingen te weten. (Of het was puur toevallig dat je teletekst opensloeg, wat ook alleen kon als je in de buurt van een tv was. In ieder geval moest je er als de kippen bij zijn. Het nieuwste hete nieuwtje staat immers maar kort in blokletters op pagina 101.)

Terug naar vroeger. Je pakte je analoge fototoestel erbij. Analoog inderdaad. Die met een fotorolletje. Verdimme, geen rolletje te vinden, moeders de vrouw, in welke kast ligt er een rolletje? – rolletje pakken en in het toestel klikken. En dan, ja, echt: een foto maken van de tv. Schermafbeeldingen bestonden destijds alleen in de hoofden van Star Trek-scenarioschrijvers. Daarbij, je maakte er maar één, want fotorolletjes waren duur. En eenmaal geklikt, niet meer aan te passen.

Verder. Eerst het rolletje volschieten, dan pas naar de fotospeciaalzaak, daar de foto’s laten afdrukken. Wachten. Thuis de envelop met foto’s openen. Maar hopen, dat ze niet onscherp waren.

Drie zinnen

Gelukt! Jippie!

Eenmaal van de opluchting bekomen, bewaarde ik ze in een schoenendoos. Werd er nog weleens naar gekeken? Zo’n twee keer per jaar, tijdens een verloren regenachtige zondagmiddag. Veel verder ging het niet. Bij verjaardagen was niemand geïnteresseerd en je wist natuurlijk niet dat meer Nederlanders deze ietwat – ik geef toe – opmerkelijke verzamelwoede hadden.

Later kwam de tijd dat we ze konden inscannen en ze op eigen sites konden zetten. Internet 1.0. 

Nu voldoen drie zinnen. De Teletekst-app op je telefoon openen. Twee knoppen van je telefoon tegelijk indrukken, een schermafbeelding maken. In de cloud zetten.

Klaar is Kees.

Dubbele headline

Nog enkele opmerkelijke berichten. Eerst de totale verwarring over de (wel of niet) dood van Palestijnse leider Yasser Arafat in 2004.

Op 4 november was op één dag te lezen:

• PREMIER LUXEMBURG: ARAFAT OVERLEDEN
• HOSPITAAL ONTKENT OVERLIJDEN
• ZIEKENHUIS ONTKENT STERVEN ARAFAT
• ISRAELISCHE MEDIA: ARAFAT HERSENDOOD

Yasser Arafat overleed een week later, op 11 november. 

Dan een uniek moment in de historie van teletekstpagina 101. Waarschijnlijk de enige keer dat er twee regels in kapitalen tegelijk op 101 te lezen waren. Namelijk, net na de uitkomst van het Oekraïne-referendum in 2016:

• EXITPOLL IPSOS 64% STEMT TEGEN
• GELDIGHEID REFERENDUM NOG ONZEKER

En ik heb ‘m. Gepaste trots.

Ten slotte, misschien wel het meest opportunistische bericht wat betreft de kapitaalletter-berichtgeving.

• VAN DER WEIJDEN STAAKT ZWEMTOCHT

Zelden zo’n inflatoir kapitaalletterbericht gezien. De Elftstedenzwemtocht, een inzamelingsactie voor KWF Kankerbestrijding, van olympisch zwemkampioen en thans VVD-gemeenteraadslid Maarten van der Weijden. En dan te bedenken dat hij het (toen) dus niet eens haalde…

Oproep: welke zoek ik nog

Inmiddels heb ik, diep verstopt in het (Nederlandstalige) internet, een forum met lotgenoten gevonden. Met soortgelijke verzamelingen. Mannen, vooralsnog. Het cliché van schimmige, zweterige zolderkamerfiguren wordt hier gecultiveerd. Een apenrots vol orang-oetans. Want we zijn niet sterk of masculien, wel kleurrijk. 

De één heeft nog een belangwekkendere 101 dan de ander. Het delen van pagina’s en ervaringen uitwisselen bij het verkrijgen ervan, werd al snel opbieden. Wie heeft de mooiste, waardevolste, bekendste 101? Ik vind relevantie enorm belangrijk. Iemand anders vindt: hoe ouder, hoe beter. Een van de forumleden heeft een foto van de 101 vlak na het fatale ongeluk van prinses Diana. Zoals de royaltykenners weten, gemaakt op 31 augustus 1997.

Helemaal bovenaan vindt u een afbeelding met daarop enkele headlines die ik in de loop der jaren verzameld heb. Welke zoek ik nog? Ruilbeurzen zijn er niet. Dus ik vraag uw hulp. De Nederlandse teletekst bestaat sinds begin jaren ’80, maar hoelang deze schrijfwijze bestaat weet ik niet. Toch moeten er veel meer historische 101’s zijn.

Daarom, en het klinkt wat onkies, het eerste teletekstbericht over de aanslagen van 11 september 2001 heb ik nog niet in mijn collectie. Deze zou ik aan mijn verzameling willen toevoegen. Net als de berichtgeving van de geboorte van kroonprinses Amalia, meldingen van gevallen kabinetten, en de aankondiging van de Elfstedentocht van 1997. Ongetwijfeld ook in kapitaalletters. IT GIET OAN.

Google ons. Vervoeg, en deel uw collectie. (Aanwijzing voor als u gaat googelen: zoek vooral naar nerdy fora.) 

‘Ik…’ zijn schrijfsels waarin de ‘ik’ centraal staat. Waarbij iets of iemand een inkijkje geeft in zijn of haar leven. Opmerkelijk, uniek. Paradijsvogels. Vaak op (een kern van) waarheid berust. Heel soms volledig uit de lucht gegrepen. En soms volkomen absurdistisch. Naar een idee van onder anderen schrijvers Herman Koch, Remco Campert en Willem Wilmink; zij kropen in de huid van onder meer een kat, een walrus, een leraar en een ‘subsidievreter’.