Beste mevrouw Semenya,

Inderdaad, ik begin mijn aanhef met mevrouw. In 2009 zou ik misschien heel cru begonnen zijn met meneer/mevrouw. Voor zover ik weet, was u medio 2008 een jongedame die op de universiteit van Pretoria bewegingswetenschappen studeerde, en naast de studie voetbalde. Binnen de lijnen bleek u (gezien het loopvermogen) meer aanleg te hebben voor atletiek, zodoende viel de keuze op die sport, waar het hoogst haalbare, olympisch kampioen, wellicht mogelijk was. Al snel wordt het talent bevestigd op diverse jeugdkampioenschappen; een grote carrière ligt in het verschiet. Het liep even anders.

U verbaasde in 2009 de hele wereld door op de wereldkampioenschappen atletiek in Berlijn uit vrijwel niets de 800 meter te winnen. Met overmacht. Er was echter een probleem: de discussie ontstond of u daadwerkelijk een vrouw was. Want slechts achttien jaar oud, leverde u volgens kenners een bijna mannelijke prestatie. Onmogelijk dat een 18-jarige vrouw dit kan, luidde de conclusie volgens diezelfde kenners. Toen volgers van de atletieksport insinuaties maakten over uw uiterlijk was het hek van de dam. De hele wereld ging twijfelen aan uw ware geslacht.

U, Caster Semenya, moest wel een man zijn.

De waarschijnlijk door u vervloekte IAAF (de mondiale atletiekunie) kreeg voor dat bewuste wereldkampioenschap lucht van deze precaire situatie, en had u voor het toernooi al een seksetest laten doen, waarvan is gezegd dat de resultaten in vertrouwelijke kring zouden blijven. Toch waren er onofficiële geluiden dat u naast uw XX-chromosoom ook een Y-gen zou hebben, waardoor de geslachtsklieren zich hebben ontwikkeld tot inwendige testikels. Door de overige vrouwelijk genen was u voor een groot deel ongevoelig voor mannelijke hormonen en heeft de ontwikkeling als man zich nooit doorgezet. De inwendige testikels maakten echter testosteron aan, wat uw suprematie zou verklaren. Althans, zo luidt de officieuze lezing.

Oh ja, de test kreeg een staartje, omdat deze onder valse voorwendselen zou zijn uitgevoerd. Er is u destijds wijsgemaakt dat het om een dopingtest ging. Toen dit uitkwam, zou u zich uit protest niet bij de medaille-uitreiking hebben gemeld, hoewel dit nooit officieel bekend is gemaakt. Wat is hiervan waar?

Hoe dan ook, ik ben vanuit empatisch oogpunt bij de belangrijkste vraag aangekomen: hoe heeft u zich in godsnaam gevoeld destijds? Hoe ingrijpend verandert een leven door een dergelijke test? Hoe voelt het, wanneer mensen aan u twijfelen? Sommige mensen raken al van slag als hun zojuist gekochte schoenen worden bekritiseerd, of hun nieuwe kapsel…
Hoe voelt het, om als vrouw te boek te staan als man (in het collectieve geheugen van de sportwereld), of als daar op zijn minst aan getwijfeld wordt?
Of wanneer het een man betreft, dus andersom, zoals bijvoorbeeld de voormalig Oost-Duitser Roland Schmidt, die vanwege borstvorming ineens ongewild werd geclassificeerd als vrouw? Andere eenzelfde ongelukkigen hebben regelmatig hun toevlucht gezocht in zelfdoding, onze Nederlandse Foekje Dillema leefde een verkapt kluizenaarsbestaan.

Ik probeer me voor te stellen hoe het in het dagelijkse leven moet zijn gegaan. Bijvoorbeeld, hoe moesten uw vriendinnen u benaderen? Was u voor hen ineens een man? Uw vriendin: ‘Hey Caster, zullen we binnenkort weer eens een vriendinnendag houden? Oh nee…’
Het lijdt voor mij dan ook geen twijfel dat de test als een molensteen om uw nek heeft gehangen. Ondanks welke rehabilitatie dan ook bent u getekend voor het leven.
In een poging het tij nog te keren, voerde uw moeder zichzelf als getuige op en verzekerde iedereen dat ze wel degelijk een dochter op de wereld had gezet. De situatie kon eigenlijk niet mensonterender, het spijt mij ook zeer. Een radeloze moeder die tegenover de voltallige wereldpers moet verklaren dat haar dochter daadwerkelijk een vrouw is. Ik leef ook met uw moeder mee.

Mosterd na de maaltijd, maar voor ons was het, en is het, nog steeds, van belang dat sport zo eerlijk mogelijk wordt bedreven. Natuurlijk zijn de regels van tevoren vastgelegd – die schrijven voor dat een man aan de mannencompetitie mee moet doen, en vrouwen aan de vrouwencompetitie. Feit blijft dat het afschuwelijk moet zijn wanneer bepaalde instanties – die geacht worden objectief te zijn – aan je geslacht twijfelen. Wetende dat je collega-hardloopsters je niet (meer) vertrouwen, de kranten vol staan met twijfels over jouw lichaam, terwijl je zelf al een leven lang denkt dat je een vrouw bent. En bovendien, er helemaal niets aan kunt doen.
Niemand eigenlijk niet.

Een schrale troost, maar u bent heel goed signaal voor ons geweest. We zijn gaan nadenken. Hoe moeten we dit soort zaken überhaupt aankaarten?

Het spijt ons mevrouw, maar ondanks uw borsten, vagina en baarmoeder heeft u een Y-gen, dus u mag niet deelnemen aan sportwedstrijden voor vrouwen.

Wat maakt een man een man, een vrouw een vrouw en wat een sporter met een beperking een sporter met een beperking, zoals Oscar Pistorius? De ingedaalde teelballen, de clitoris, een prothese onder het geamputeerde been of toch de chromosomen? Of spreken we alleen over de prestatiebevorderende stofjes, zoals testosteron? Waar ligt de grens?
Inmiddels hebben we een beslissing genomen, weet u: een atlete die wettelijk als vrouw leeft, mag geen testosteronwaarde hebben die vergelijkbaar is met de waarden van mannen.

Het meest wrange van de hele situatie is nog wel, dat wanneer u niet aan topsport had gedaan, er nooit een haan naar deze kwestie had gekraaid. En u zonder problemen had kunnen leven.
Nu niet. U heeft een jaar lang in onzekerheid gezeten, heb ik begrepen.
Wanneer de beslissing de andere kant op was gevallen, had u zich nooit meer op een atletiekbaan kunnen vertonen. Laat staan op een Olympische Spelen. De twijfel zou blijven bestaan. Uw identiteit, uw imago, uw grootste hobby, uw passie en ja, zelfs bron van inkomsten, was u bijna afgenomen. Goed beschouwd uw hele leven.
Godzijdank bent u in 2010 vrijgesproken en inmiddels gevrijwaard van alle procedures. Alhoewel het allemaal veel te lang heeft geduurd en dit überhaupt nooit had mogen gebeuren.

Weet u, we zeggen altijd om ons gerust te stellen: ‘dit nooit weer.’ Echter, de geschiedenis herhaalt zich altijd. Er bestaan nog altijd antisemieten, genocide is ook in de jaren ’90 nog toegepast en ook gevallen zoals de uwe zullen jammerlijk genoeg blijven opduiken.

Nu ziet de wereld er een stuk zonniger uit. Ik heb u al glimlachend op covers van vrouwenbladen zien staan, u mag gewoon uitkomen op de Olympische Spelen en sterker, u mag zelfs bij de openingsceremonie de vlag dragen namens Zuid-Afrika. In 2009 zat u gevangen in uw eigen lichaam, nu mag u olympisch kampioen worden op de 800 meter – voor vrouwen. Succes, Caster!

Oprechte aanmoedigingen van een anonieme spijtoptant, die het in 2009 allemaal verkeerd zag.